De winter komt eraan waardoor we andere kleding nodig hebben, zowel op het water als op land. De temperatuur daalt niet alleen in de buitenlucht, ook het water wordt steeds kouder. Stoppen met peddelen hoeft niet. Het is een kwestie van de juiste uitrusting vinden.

Aangezien kajakken een nogal natte sport is met soms veel wind is het belangrijk om kleding te zoeken die isoleert in natte toestand en ook beschermt tegen de wind. Het opbouwen van laagjes werkt vaak het beste, zoals bij de meeste buitensporten. Dit informatieblad geeft basisadviezen voor het peddelen bij koud weer op vlakwater voor de K1 en op grootwater met golven, zowel voor zee- en toerkajaks als voor open Canadese kano’s. Voor de finesses per type boot is het raadzaam om eens rond te vragen bij medeleden die in jouw type boot al ervaring hebben opgedaan met wintervaren.

Verdere informatie over onderkoeling vind je via onderstaande link. Het is zeer belangrijk om deze te lezen, met name de uitleg over de grote gevaren van ‘kouklap’ in het hoofd en verdere onderkoeling in de rest van het lichaam. Deze coldshock en onderkoeling wordt het meest onderschat door kajakkers, met name door K1-vaarders (‘Ik kan wel naar de kant zwemmen’) terwijl een kouklap door slechte kleding en verdere onderkoeling zelfs een stukje zwemmen van twintig meter al de dood kan betekenen als er niet heel snel hulp opdaagt! Hieronder volgt informatie over kleding en verdere uitrusting om de gevreesde onderkoeling zo lang mogelijk uit te stellen tot er hulp arriveert van medevaarders. Het is daarom ook zeer onverstandig om alleen te varen op grootwater. Eigenlijk ook niet op smal, vlak water!

Verschillende stoffen

Synthetische kleding als polyester isoleert nog altijd prima als het nat wordt en droogt tamelijk snel. Synthetische kleding is tegenwoordig ruim verkrijgbaar en niet duur. Nadeel is misschien dat het niet de meest milieuvriendelijke oplossing is. Polyesterdeeltjes (=plastic!) laten los in de wasmachine en vinden zo hun weg naar onze drinkwaterbronnen.

Wol bestaat uit natuurlijke vezels die goed isoleren als het nat wordt. Nadeel is dat het nogal zwaar wordt en niet snel droogt vergeleken met synthetische vezels. Merinowol vormt hierop echter een uitzondering omdat het meestal dunner is dan normale wol. Vanwege de kortere vezels is merinowol wel wat kwetsbaarder dan synthetische vezels. Merino is ook behoorlijk duur. Als je hiervoor kiest, neem dan een mix van (merino)wol en synthetische vezels die minder kwetsbaar is door de langere strengen. Voor sportbeha’s geldt hetzelfde: deze zijn het beste ook van wol en/of synthetisch materiaal.

Katoen is absoluut af te raden! Deze vezels hebben een beroerde isolatiewaarde, zeker als ze nat worden. Bovendien is katoen in natte toestand behoorlijk zwaar en duurt het drogen erg lang. Bovendien kan natte katoen nogal schuren tegen je huid. Zelfs in de zomer is katoen niet te overwegen.

Laagjes

Verschillende laagjes kleding geeft de beste isolatie aangezien de lucht tussen de laagjes op zich al veel kou tegenhouden dan wel lichaamswarmte vasthouden. Hoeveel laagjes hangt af van je lichamelijke inspanning en uiteraard het weer.

Bovenlichaam

Een dunne vochtafvoerende onderlaag op je huid

Synthetische vezels werken hiervoor het beste aangezien deze vezels je zweet het snelst afvoeren en toch relatief het droogst blijven. Dit voorkomt te snel afkoelen. Over deze basislaag kan je een tweede laag dragen of zelfs een derde als je het erg koud krijgt. Deze lagen kunnen bestaan uit een dikker thermoshirt van wol of synthetische vezels.

Anorak

De beste buitenlaag is zowel wind- als waterdicht. Voor dit doel is de anorak bedoeld. Deze speciaal ontworpen jacks zijn er in diverse prijsklassen, van simpele plastic jacks met vaak een rubberoid-achtige voering tot de anoraks van Gore-Tex met ademende vezels die toch wind- en waterdicht zijn. Gore-Tex is een membraanweefsel dat het vocht in je onderkleding naar buiten afvoert en geen ander vocht naar binnen laat. Gore-Tex is prima maar prijzig, er zijn diverse goedkopere membraanweefsels voor anoraks verkrijgbaar. Het is hoe dan ook belangrijk om membraan-achtige weefsels regelmatig uit te spoelen. Zweet, vuil en zout kunnen de microgaatjes verstoppen. Sommige merken anoraks hebben een coating met dezelfde eigenschappen als het membraanweefsel maar die coating kan er na een paar jaar afslijten. Er zijn weer middeltjes verkrijgbaar om een nieuwe laag aan te brengen.

Hoofd en handen

Aangezien de meeste lichaamswarmte via het hoofd ontsnapt, is het raadzaam om een pet, muts of neopreen cap (waterpolomodel) te dragen. Denk ook aan bedekking van je nek, bijvoorbeeld met een sjaal. Verder houd je je handen uit de wind en dus warm met peddelmoffen (‘pogies’) of neopreen handschoenen. Deze handschoenen zijn er ook met open palmen voor optimaal contact met je peddelsteel. De rug van je handen insmeren met vaseline kan ook, behalve op langere, koude tochten met aardig wat wind op grootwater. Mors niet op je palmen want dan wordt het peddelen een hele uitdaging.

Onderlichaam

Het principe van meerdere laagjes voor het bovenlichaam is ook van toepassing voor het onderlichaam. Gebruik je een spatzeil dan is een laag meestal voldoende. Er zijn bijvoorbeeld waterdichte broeken verkrijgbaar van Hiko (de Lars-broeken) en die van Reed. Deze broeken hebben een waterdichte polyurethaan bovenlaagje en zijn van binnen gevoerd met fleece. Ondergoed is een combinatie van wol en synthetische stof. Een gewone zwembroek voldoet ook prima. Voor de voeten zijn neopreen sokken en schoentjes te adviseren. Na een kapseis voorkomen deze schoentjes ook verwondingen tijdens het staan op de bodem of tijdens een bruuske terugkeer in de boot. Je kunt natuurlijk ook wollen/synthetische sokken dragen in je neopreen schoenen voor extra warmte. Mits de schoentjes niet te krap zitten waardoor de sokken worden samengedrukt en hun isolatie verliezen. Dan heb je alsnog koude voeten.

Neopreen

Neopreen is een synthetisch materiaal dat het beste isoleert door een dun laagje water of transpiratie tussen de huid en het neopreen. Dit water warmt op door je lichaam. Een neopreen pak of long john mag niet te slap en bobbelig om je lichaam zitten anders gaat het water in- en uitstromen met telkens vers koud water op je huid. Neopreen is niet erg ademend, tijdens trainingen kun je gemakkelijk oververhit raken. Door de stugheid van de stof is je bewegingsvrijheid ook niet optimaal. Maar het houdt je wel droog en redelijk warm als er spatwater overkomt. Vooral in een K1 zonder spatzeil. Neopreen is zeker een optie op vlakwater, maar een must op zee of in wildwater. Er zijn ook combinaties te koop van neopreen met polyester.

Droogbroeken en droogpakken

Droogboeken zijn in wezen de bekende regenbroeken. Deze zijn niet ideaal voor racetraining op vlakwater omdat er gauw oververhitting ontstaat en bij een flinke rugrotatie ook nog schuurplekken op de stof ter hoogte van je stoeltje. Een oplossing zou kunnen zijn om over de droogbroek nog een zwembroek te dragen om de stof te beschermen.

Een droogpak is een pak uit één geheel voor onder- en bovenlijf met latex manchetten en kraag om je hals. De bedoeling van een droogpak is dus dat er nergens water binnendringt. Ze zijn meestal behoorlijk duur, denk aan honderden euro’s. Droogbroeken en pakken worden in de winter vaak gebruikt door zeekajakkers, surfski-peddelaars en wildwatervaarders. De keus tussen neopreen en droogpak is heel persoonlijk. Een compleet pak van neopreen – inclusief lange mouwen – kan benauwend aanvoelen. Een alternatief is de long john, een soort tuinbroek die open blijft rond de oksels en hals, zonder lange mouwen. In combinatie met een anorak met waterdichte manchetten en een halssluiting is dit een prima alternatief voor de dure droogpakken.

Zwemvest

Tijdens peddelen in de winter op open water, draag je altijd een zwemvest. Deze zijn er diverse maten, vormen en prijzen. Bij het uitproberen van een zwemvest, trek je alle spanbandjes goed aan en sluit je alle ritssluitingen en koppelingen. Check op het etiket de gewichtsklasse van het vest (50 N voor volwassenen, 70 N voor zware kerels). Let op de pasvorm, het vest mag niet te klein zijn of over je hoofd schuiven tijdens het peddelen en al helemaal niet tijdens een onvrijwillige zwempartij. Veel vesten hebben op de rug ook een zak voor een zogenaamde camelbak om uit te drinken via een slangetje. Dit is aan te raden tijdens langere tochten. Koop er meteen een fluitje bij die je op je vest vastzet om medevaarders te waarschuwen als je bent omgeslagen. Gewoon schreeuwen is vaak niet hoorbaar in harde tegenwind.

Overige uitrusting

• Een waterdichte telefoonhoes is zeker aan te raden voor de wat langere tochten in je eentje. Zorg dat de telefoon nog is te bedienen terwijl deze in de hoes zit.
• Isolatiedeken. Je blijft redelijk warm op de kant na een zwempartij of op een koud, winderig strand. Controleer of de deken groot genoeg is voor je lijf, inclusief zwemvest met dikke camelbag op je rug.
• Spatzeilen zijn er in vele maten. Voor de K1 zijn er speciale spatzeilen, andere types passen niet! Deze spatzeilen hebben soms een ritssluiting voor gemakkelijk in- en uitstappen maar meestal zijn deze ritssluitingen niet waterdichte. Voor de overige kajakken is het een kwestie van de lengte- en breedtemaat opnemen van de kuiprand en dan het bijpassend spatzeil erbij zoeken. Een neopreen spatzeil met aan de binnenkant ter hoogte van de kuiprand een brede, wat plakkerige rubberstrook is meer waterdicht dan een nylon spatzeil. Bovendien heeft een neopreen spatzeil wat meer rek om toch nog over een grotere kuip te passen. Nadeel is dat het flink doorzakt bij een grote overkomende golf en daardoor los zou kunnen schieten. Een nylon spatzeil rekt niet en zit daardoor wat steviger, maar is meestal wat minder waterdicht langs de kuiprand.

Essentiele link:

Hier volgt meer informatie over met name de beruchte ‘coldshock’ of kouklap en de verdere onderkoeling in koud water. Deze informatie is genoeg om iedereen ervan te overtuigen dat een goede winteruitrusting van levensbelang is!